ANA SAYFA > Yazarlar > > Yok edilen anıtlar

Yok edilen anıtlar

  • Yazar :
  • E-posta :
Sosyal Medya :
07 Ocak 2019, Pazartesi 17:53
3857 kez okundu

Bugün Benim için çok önemli bir gün. Bugün; 30 Temmuz.
11 yıl önce bugün, 2006’nın 30 Temmuz’unda, Milliyet’de,   Abdi İpekçi’nin öğrencileri olarak birlikte gazetecilik yaptığım, çok Sevdiğim Arkadaşım Duygu Asena’yı kaybettik. 19 Nisan 1946 doğumlu Duygu Asena’yı, en verimli döneminde 60 yaşında mendabur kanser’e kurban verdik. 1995’in Haziran’ında birlikte “Carretta Carretta kaplumbağlarını kurtarma kampanyası” için gittiğimiz İztuzu’nda, telefonla konuştuğu doktorundan, ilk kez kanser olduğunu öğrenmişti. Tahlillerinin sonuçları belli olmuştu. Tam 12 yıl kansere karşı direndi. Yaşam mücadelesi verdi. En sonunda pes etmek zorunda kaldı. O iddia edildiği gibi feminist, agrasif falan değildi. Gerçek anlamda bir “insan hakları” savunucusuydu. Güzel, zarif bir hanımefendiydi. En çok ta Bizim Anadolu insanımızın özellikle kadınlarımızın haklarını savundu, Doğu’ya ve Güney Doğu’ya gidip, on binlerce kadına haklarını bizzat anlattı. Çocuk yaşta ki kızları evlendirilmelerine, koca dayaklarına karşı çıktı. Kitaplar, yazılar yazdı. Dergiler çıkardı. Filmler yaptı ve oynadı. Bir eylem kadını olarak, sayısız ilklere imza attı. Onu çok arıyorum. Onu çok özlüyoruz. Mekanı cennetlerde olsun. Bu gün andığımız bir değerimiz de;                             6 yıl önce 2011’in 30 Temmuzunda yitirdiğimiz İzmir’in efsane Baro Başkanı, “Pembe Panter” yakıştırması yaptığımız, iyilikler ve güzellikler sembolü, İzmir Yazarı Av. Cengiz İlhan’dır. 4 gün önce de, 25 Temmuz 2014 günü yitirdiğimiz, kız kardeşi İzmir, Karşıyaka’lı Çolpan İlhan Alışık’ı anmıştık. 12 yıl önce yitirdiğimiz Ağabeyi Attila İlhan’ı da yılda iki kez mutlaka anıyoruz. Hepsinin ruhları şad olsun. Mekanları cennet olsun. Allah rahmetini esirgemesin.                                                                                              Herkesin anıtı ya da heykeli yapılmaz. Bıraktıkları izlerle anılmaya ve yaşatılmaya değer insanların heykelleri kentlerin önemli noktalarını süsler. İlk adı “Gazi Meydanı” olan, İzmir Cumhuriyet Alanı’ndaki “Gazi Heykeli”, 85 yıl önce 27 Temmuz 1932’de açılmıştır. Aynı gün İzmir’de ilk “Palmiye Fidanları” dağıtılmış ve dikilmiştir. İzmir’de “ilk planlı şehircilik hareketi” de Gazi Heykelinin açıldığı ve “Palmiye Fidanlarının” dikildiği o gün başlamıştır. Yani “palmiye”, İzmir’de 85 yıl önce başlatılmış, “Atatürkçü şehir plancılığı” atılımının sembolüdür.  85 yıl önceki, Atatürk’ün Başvekili İsmet Paşa (İnönü), Hariciye Vekili Dr. Tevfik Rüştü Aras Ankaralardan kalkıp trenle İzmir’e gelmişlerdi. Vali Kazım (Dirik) Paşa’nın, Mahmut Esat Bozkurt’un, Rüştü Saraçoğlu’nun, Fahrettin Altay Paşa’nın;  Dr. Mustafa Bengisu’nun, Cumhuriyet Halk Fırkası Reisi Hacı Hüseyin Öklem’in Milletvekillerinin, muallimlerin, muallimelerin, öğrencilerin, Milli Mücadele Gazilerinin, Altay’lı ve Karşıyaka’lı Jimnastikçilerin, İzci Gruplarının, Askeri Mızıka Takımı’nın, Halkevi Korosu’nun, Yörük Ali Zeybeklerinin ve çok sayıda vatandaşın katıldığı 85 yıl önce yaşanılan o görkemli açılış töreninin sessiz kahramanı ise İzmir’e sayısız eser kazandıran, İzmir’in genç ve çalışkan Belediye Reisi Dr. Behçet Salih (Uz) Bey’di... Törenin yapıldığı günün çok sıcak bir gün olduğunu hatırlayarak; o günün mutluluğunu hep yaşayan; Cumhuriyetin ilk öğretmenlerinden 94 yaşında hayata veda etmiş Annem Neriman Maruflu, jimnastikçi olarak gösteri yaptığı o günleri heyecan ve coşkuyla anlatırdı. Dr. Behçet Uz, İzmir’e Belediye Reisi olur olmaz, bir Gazi Heykeli yaptırmayı kafasına koymuştur. Behçet Uz, bu heykelle birlikte Emperyalist düşmanın yakıp - yıktığı İzmir’de, Atatürk’ün istediği, yepyeni bir      “Akdeniz Sahil Kenti” kimliğiyle beraber yepyeni bir “imar hareketi”, “muasır bir şehircilik atılımı” başlatmak istiyordu.

Atatürk, ısrarla; 1922’de yakılmış ve enternasyonal sigorta şirketlerinin engelleri yüzünden 10 yıl temizlenememiş, Alsancak’ta ki yangın alanlarının hemen temizlenmesini istiyordu. Atatürk, bu sıkıntılar nedeniyle, çok sevdiği İzmir’e uzun zamandır gelmiyordu. Genç Başkan Dr. Behçet Uz, İşte tüm bu nedenlerle, “İzmir Gazi Heykeli”nin açılışı ile birlikte başlattığı “planlı şehircilik atılımı” programına, özellikle “Kültürpark fikrinin  doğuşunu ve Alsancak’taki Kültür Mahalleleri’nin ve Kültür Evleri’nin de başlangıcını” koymuştur. 1932 yılından itibaren, yangın alanlarının temizlenmesiyle inşasına başlanılan, bir kısmı cumhuriyetin 10’ncu yıldönümüne yetiştirilen o güzelim bahçeli iki katlı, Alsancak kültür evlerinden, günümüze sadece Talat Paşa Bulvarı’nda ki merhum Nebahat Dolman’ın evi ile “Gazi Mektebi” kalmıştır.

 

İzmir’de Kordonboyu’nda ki evinde kaldığı bir sabah; Gazi Paşa yürüyüşe çıkar ve Gazi Meydanı’ndaki Heykelinin önünde simit satan bir gencin kendisine verdiği tabureye oturarak at üzerinde ki kendisinin mareşal üniformalı heykelini seyreder. Daha sonra kaideye yaklaşıp, Anıt Heykel’in altında, kabartması yapılmış Milli Mücadele kompozisyonlarını dikkatle inceler; bir anda hıçkırarak kendisini izleyenlere haykırır: “Biz bu günlere meşakkat içinde çok zorluklarla geldik. Halkımız- Köylümüz- Kadınlarımız, herkes çok sıkıntı çekti. Çok fakirdik- Fukaraydık. Aç bihaç, cepheden cepheye günlerce taşındık. Ben şimdi, bugünleri göremeyen şehit çocuklarım için ağlıyorum. Onların da bu günleri görmesini, onlarla birlikte bu günleri yaşamayı ne çok isterdim...” der. Bu olayı 40-50 kadar İzmirliyle birlikte Vali Kazım Dirik Paşa, Dr. Behçet Uz ve Atatürk’ün özel koruması merhum Suvari Gazi Süleyman Gülerada’da da yaşamıştır.

“Atatürk’ün, Türkiye’de üstlendiğim, tüm şehirlerde ki heykellerini güzel yaptım. Ama İzmir’de ki Gazi Heykeli’ni yaparken çok etkilendim. Heyecan duydum.” Diyen Heykeltıraş Pietro Conanica’yı da rahmetle anmalıyız. Ruhu şad olsun. Heykelin açılışında yaptığı tarihi konuşmada Dr. Behçet Uz; “Atatürk, açılışını yaptığımız bu “Gazi Anıtı” ile, enternasyonal anlamda muasırlaşmaya “Cumhuriyetle gidilen” yolda, Türkiye’nin ilk planlı şehircilik, imar hareketinin İzmir’den başlatılmasını özel manada isteyerek; İzmir’i bir kez daha kurtarmış ve onare etmiştir... İzmir, Atatürkçü şehirleşme anlayışı ile yeniden yaratılmaktadır. Bu kutsal başlangıcın simgesi,  “Gazi Heykeli”dir. Sembolü ise, İzmir’de ilk kez dikimine başladığımız ve Türkiye’nin her tarafına İzmir’den dağıttığımız ilk palmiye fidanları’dır...” demiştir.

27 - 30 Temmuz 1932 günleri toplam 4000 adet palmiye,  İzmir’in muhtelif yerlerine dikilmiştir. 2000 Palmiye Fidanı ise Gazi Heykeli’nin açılış töreninde halka dağıtılmıştır. İzmir’in bazı yerlerindeki, Kültürpark’taki eski Palmiyeler Gazinosu’ndaki ve Kübana’daki Palmiyeler, 85 yıl öncesinin ayakta kalan anıtlarıdır.                                

1932 yılının İzmir’inde Gazi Heykeli’nin konulduğu Cumhuriyet Meydanı ve bütün bu Alsancak- pasaport çevresi, emperyalist düşmanın kaçarken kundaklayarak, yakıp yıktığı yangın alanı denilen, adeta pislik ve mezbelelik bir bölgeydi. Dr. Behçet Uz, İzmir’in yeni imar planı için Alman Şehircilik Uzmanı Prof. Dr. Herman jansen’den de faydalanmıştır. Atatürk’ün de çok beğeni ve takdirini kazanan Gazi Heykeli, Pietro Conanica’nın Türkiye’de yarattığı en son eseridir. Anıtın kaidesindeki dört cepheli bronz kabartmalar ise Kurtuluş Savaşı’nın önemini ve güçlüklerini anlatmaktadır. Pietro Conanica, İzmir’de kaldığı günlerde birde Atatürk Büstü yapmış ve Belediyeye hediye etmiştir. Uzun yıllar Fuar ve Turizm Müdürlüğünün ikinci katında korunan ve gülen bir yüz ifadesine sahip olan bu müstesna eser, şimdi ortalıklarda yoktur. Fuar’ın Lozan Kapısı girişinde Turyağ Genel Müdürü Sayın Şevki Figen’in, Merhum Prof. Dr. Hüseyin Gezer’e yaptırtıp, Kültürpark’a hediye edilmesini sağladığı, “Yurtta Sulh, Cihanda Sulh” ifadeli, “Atatürk Anıt Büstü” gibi, oda; sırra kadem basmıştır.

Fuarın sırra kadem basan anıtlarından bir tanesi de, yine Kültürpark Lozan girişinde, beyaz betondan yaptırılmış olan; Hürriyet ve Barış’ı temsil eden; “Ordu- Millet- Gençlik Elele” kompozisyonunu içeren “Hürriyet ve Bağımsızlık Anıtı”ydı.

Allahtan yerine, Prof. Tankut Öktem’e “Atatürk ve İnönü” birlikteliğini yansıtan “Lozan Anıtı” yaptırtıldı da yüreklerimize su serpildi...

İzmir’de yok edilmiş ve korunamamış daha pek çok tarihi heykel ve anıt var. Hepsini yazmaya kalksam, sayfalar yetmez. İzmir’de yeni yetişen, yeni nesil, geçmişin karanlığından aydınlıkları yakalamış pek çok değerimiz göremediği için, maalesef bilmiyor. Tanımıyor. 1967’de kurulmuş 50 yıllık “İzmiri Sevenler Platformu”(izsep-izsev) olarak üzerinde durduğumuz her konunun apayrı bir değerinin olduğunu lütfen unutmayalım.


PAYLAŞ

Yazara Ait Diğer Makaleler

03.08.2021 İsmail Sivri'siz geçen 14 Yıl

19.07.2021 Güzel ve anlamlıydı o eski bayramlar

05.07.2021 Bu Kalpler Sizleri Unutur mu?

28.06.2021 Haziran ayı kayıplarla geçti

15.06.2021 Haziran ortasında İzmir esintileri

07.06.2021 Moralı, Anıl, Piriştina'yı anmak...

24.05.2021 Tanju Okan'ın Efes Antik hayali

18.05.2021 Milli Mücadele'nin 102. Yılında, Atatürk 140 yaşında.

10.05.2021 5 değerli İzmirliyi anacağız

04.05.2021 Hoş geldin Mayıs

25.04.2021 23 Nisanların önemi ve 24 Nisan safsatası

17.04.2021 Kemeraltı'ndan Süleyman Ferit Eczacıbaşı geçti

11.04.2021 Ramazan'ımız kutlu olsun... Nisan Hüzünleri...

04.04.2021 Milli Polis Gününde Turan Güneş'i anmak..

28.03.2021 Dario Moreno, 100 Yaşında…

21.03.2021 İnsanlar bıraktıkları izlerle yaşatılırlar

14.03.2021 İzmir'de mart ortası esintileri

07.03.2021 İzmir'de mart esintileri

28.02.2021 Alyanak'ı, Kibar'ı ve Baradan'ları unutmamak

21.02.2021 Şubat değerlerimiz

07.02.2021 17 Şubatlar unutulmasın...

24.01.2021 Ocak hüzünleri

17.01.2021 Hatırlarsanız, hatırlanırsınız...

03.01.2021 Yeni yılın 3. günü

27.12.2020 Birbirimizi sevmesek de saymak zorundayız

13.12.2020 2021'e az kala...

06.12.2020 İnsanlık ustaları ve insan hakları

29.11.2020 153. Yılında belediyelerimiz

15.11.2020 Kasım ortasında İzmir

02.11.2020 Hoş geldin Kasım, çok yaşa Karşıyaka

25.10.2020 Yaşasın Cumhuriyet

18.10.2020 Nutuk’un ve Gençliğe Hitabı'nın 93. Yılı kutlu olsun

04.10.2020 İzmir'de Ekim esintileri

20.09.2020 Hayat arkadaşını kaybetmek

13.09.2020 Artık sonbahardayız...

26.07.2020 Işılay Saygın, Gazi Heykeli ve İsmail Sivri

19.07.2020 Efsane Kaf Sin Kaf'lılar ve Temmuz değerlerimiz

02.07.2020 Denizcilik Bayramı

14.06.2020 Babalarımızın günü kutlu olsun

21.05.2020 Kutlu olsun

03.05.2020 Bu günler de geçecek

26.04.2020 İnançlarımız güçlü olsun

19.04.2020 Millet Meclisimiz 100 yaşında...

12.04.2020 İzmir de nisan esintileri

22.03.2020 Her şeyden önce sağlık...

08.03.2020 Erozyon ve Esin Özgener gerçeği

01.03.2020 Alyanak ve Kibar'ı ard arda anmak...

16.02.2020 Atatürk'ün iktisat ve adalet günü kutlu olsun

02.02.2020 Şubat esintileri

07.01.2020 Ocak hüzünleri...

25.06.2019 Atatürk'ün Karşıyaka'sında haziran esintileri

07.01.2019 Kapanan İzmir Fuarının ardından...

07.01.2019 Yarattığımız canavar: Holigan kültürü...

07.01.2019 Atatürk’ün İzmir İktisat Kongresi 95 yaşında

07.01.2019 Kasım'ın son esintileri...

07.01.2019 Karşıyaka Halkevi'nde yapılan Cumhuriyet Baloları

07.01.2019 Okan Yüksel yaşarken anıtlaştı

07.01.2019 İzmir'i özlemek için...

07.01.2019 9 Eylül

07.01.2019 Temmuz esintileri...

07.01.2019 Ramazan, yardımlaşma, hayır, bereket olsun

07.01.2019 İzmir’de erozyon

07.01.2019 Ocak hüzünleri

07.01.2019 Yeni yaşlarını kutladık

07.01.2019 Terör hüzünleri artık son olsun

07.01.2019 1912 Dünya Karşıyakalılar günü kutlu olsun…

07.01.2019 149 yıllık belediyelerimiz…

07.01.2019 Atatürk Anısına, Planlı şehircilik, tasarım ve yenileme çalıştayı

07.01.2019 Karşıyakalı Atilla İlhan

07.01.2019 Sonbahar’da ayrıcalıklıdır, Güzel İzmir’imiz…

07.01.2019 Aydın Erten'i anmak ve İzmir’de Ağustos Esintileri

07.01.2019 İEF, Demokrasi, Barış ve Huzur Fuarı olsun

07.01.2019 Zamansız kayan yıldızlar…

07.01.2019 Ramazan Kültürdür, yaşatalım…

07.01.2019 Ramazan ayının fazileti

07.01.2019 Kent Zirveleri

07.01.2019 17 Nisanların önemi

07.01.2019 Esintiler

07.01.2019 Nisan etkinlikleri

07.01.2019 İzmir'i sevmek bir tutkudur

07.01.2019 14 Şubat kutlu olsun; 17 Şubat'lar unutulmasın!..

07.01.2019 Güzel İzmir'in gerçekleri

07.01.2019 Bir hüzün ayı

07.01.2019 Ocak esintileri...

07.01.2019 2016 yılından beklentilerim

07.01.2019 İzmir ve Karşıyaka belediyelerinin doğum günü

07.01.2019 Ekim aylarında yitirdiğimiz değerlerimizi nasıl unutabiliriz?

07.01.2019 Güzel ve anlamlıydı o eski bayramlar...

07.01.2019 Ah nerede eski fuarlar

07.01.2019 Ağustos hüzünleri ve 84 yıllık İEF

07.01.2019 İsmail Sivri’siz geçen 8 yıl…

07.01.2019 Gazi Heykeli 83 yaşında...

07.01.2019 Taçlanan esintiler…

07.01.2019 15 Haziran'ların önemi

07.01.2019 Behçet Uz'dan Tanju Okan'a; Mayıs esintileri...

07.01.2019 Bıraktıkları güzel izlerle anılan; ''Güzel İzmirliler''

07.01.2019 Fuar İzmir ve Kültürpark gerçeği

07.01.2019 Erosyonlaşma

07.01.2019 Değişim ve yenilikler ayı: Şubat

07.01.2019 Ocak'ın güzellikleri, hüzünleri...

07.01.2019 Ocak ayı...

07.01.2019 İyi ki bitiyor, gidiyor...

07.01.2019 Hoşgeldin, 2014'ün son ayı...

07.01.2019 76 yıldır yeniden keşfedilerek yaşatılan tek dünya lideri: ATATÜRK

07.01.2019 Cumhuriyetle yürüdük ve büyüdük biz bu yollarda...

07.01.2019 Bayramlar bizim kültürel değerlerimizdir...

07.01.2019 Geleceğin fuarı nasıl olmalı?

07.01.2019 Fuar açıldı...

07.01.2019 İzmir Gazi Heykeli, İzmir'in planlı kentleşme sembolü

07.01.2019 ERSİN FARALYALI

07.01.2019 KSK bir efsane başkanını daha yitirdi

07.01.2019 ATATÜRK’ÜN KARŞIYAKA’SINDA; “HAZİRAN BULUŞMALARI

07.01.2019 İZMİR’DE; “HAZİRAN SÖYLENCELERİ”…

07.01.2019 MORENO VE ATTİLA İLHAN’LA PARİS GÜNLERİ

07.01.2019 BIRAKTIKLARI GÜZEL İZLERLE ANILAN; “GÜZEL İZMİRLİLER”…

07.01.2019 NASIL BAŞKAN İSTİYORUZ?

07.01.2019 HOŞ GELDİN HAZİRAN

07.01.2019 HAZİRAN’DA YAŞAMAK VE YAŞATMAK …

07.01.2019 CUMHURİYET’İN DEĞERLERİYLE YAŞIYORUZ…


SEN DE DÜŞÜNCELERİNİ PAYLAŞ!

Dikkat! Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, pornografik, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.


yükleniyor

Köşe Yazarları

Anket

Yeni İnternet Sitemizi Beğendiniz mi?