Karşıyaka'da spor ve sağlık konuşuldu

Ege Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu Öğretim Görevlisi Uzman Doktor Onur Oral,  Başkent Üniversitesi öğretim elemanları  Ortopedist Doç. Dr. Hakan Boya,  Psikiyatrist Uzm. Dr. Ali Bacanlı, Diyetisyen Esra Akcan ve İKS İzmir Kids Sports’dan Yusuf Demir’in  konuşmacı olarak katıldığı seminer Karşıyaka Belediyesi Ahmet Priştina Kültür Merkezi’nde gerçekleştirildi.

Seminerde, Uzman Dr. Onur Oral son yıllarda spor dünyasının ilgi çeken konularından “Spor Genetiği” konulu sunumu yaptı. Uzm. Dr. Onur Oral,  “Genel olarak  yetenek  kavramını, etki alanına özgü kısmen doğuştan gelen ve gelişimini erken aşamada tamamlayabilen sıra dışı performans yetisi olarak tanımlayabiliriz.  Spor alanında yetenek  ise, kalıtımsal ya da sonradan kazanılmış davranış koşulları nedeniyle özel ya da üst düzeyde yatkınlığa sahip olduğu düşünülen bireylerin farklı branşlarda elde ettikleri yüksek performans olarak bilinmektedir. Sporda yetenek seçiminin amacı, seçilen spor branşının özelliklerine en uygun olan sporcuları belirlemektir” diye konuştu.

Genel anlamıyla sportif aktivasyonlara katılan bireylerde performans kavramından çok, sağlıklı yaşam düşüncesi ön planda olduğundan, yetenek kavramının önem taşımadığını ifade eden Uzm. Dr.  Oral, “Ancak 'yarışma' amaçlı spor yapıldığında 'yetenek' kavramı önem kazanmaktadır. Günümüzde spora ve sporcuya yapılacak yatırımların ciddi boyutlara ulaştığı düşünüldüğünde, sporcuların "seçilmiş" ve "üst düzey" yetenekler arasından seçilebilmesinin gerekliliği, konunun öneminin anlaşılması açısından önem taşımaktadır. Uzun zamandan beri ekip arkadaşlarım, Gamze Ertürk ve Kerim Bakan’la birlikte yetenek seçiminde kullanılan genetik yöntemler  konusunda Avrupa'daki en son klinik uygulamaları ülkemizde uyarlamak için projeler geliştiriyoruz. Spor dünyasında başarıya ulaşan ülkelerin sporcu yetiştirme yöntemleri arasında ortak oldukları uygulama, başarıya ulaşmak için, çocukların ilgi ve yetenekleri doğrultusunda yapılacak  genetik yetenek  seçimi  ve ardından fiziksel yetenek seçimleri sonra antrene edilmeleri olarak göze çarpmaktadır. Yetenekli çocukların erken yaşlarda genetik ve fizik parametreler açısından değerlendirilerek seçilmeleri, uzun süreli yüksek sportif performans için büyük önem taşıdığı bilinmektedir” dedi.

Spora yatkınlığı "genetik yapı" belirliyor

Uzm. Dr.  Oral, “Genetik yapımız nasıl ki sadece saç, göz rengimizi belirlemiyor, tüm metabolik süreçleri kapsıyorsa, hangi spor dalına yatkın olduğumuzun da göstergesidir. Bu yatkınlıklar incelendiğinde, cinsiyet, yaş, anatomik özellikler, psikolojik denge, sinir sistemi ve kardiyovasküler yapı ile temel ve yardımcı biyomotor yetilerin sportif performansın önemli belirleyicileri arasında yer aldığına dair  kanıtlar her geçen gün artmaktadır” diye konuştu.

Son yıllarda kullanılan spor genetik testleri sayesinde, yetenekli sporcuların erken yaşlarda saptanabilmesinin artık mümkün olduğunu söyleyen Uzm. Dr.  Oral, “Yetenekli sporcuların erken yaşlarda belirlenmesi, şu an  dünyada en yaygın kullanılan klinik yöntem, steril bir eküvyon çubuğunu (pamuk uçlu, plastik çubuk ) test yapılacak bireyin ağzında yaklaşık 15 saniye boyunca yanağın içine sürterek yanak içi (buccal mucosa) yüzeyinden alınacak olan sürüntü materyalinden yapılan genetik test yöntemidir. Örneğin dayanıklılık ve sürat sporlarının gerektirdiği tipte sporcu seçiminde etkin rol oynarken hücrenin enerji üretimini sağlayan kas fibril yapısı, enerji metabolizma farklılıkları veya mitokondrilerin sayısının da yine sporcunun genetik yapısı  ile ilgili olduğu bilinmektedir” dedi.

Aynı zamanda yine aynı test yöntemiyle Obezite için genetik yatkınlık testlerini de uygulama şansının bulunduğunu vurgulayan Uzm. Dr.  Oral, “7 gen üzerinden yanak içi yüzeyinden alınacak olan sürüntü materyalinden yapılan genetik test yöntemiyle obezite ve  şeker hastalığının  risk oranları saptanabilmektedir” dedi.

Uzm. Dr.  Oral, “Sonuç olarak, sportif  yeteneklerin saptanmasında veya obezitenin tanı ve tedavisinde genetik testler spor dünyasında yagın olarak kullanılmakta ve bireyin belirli bir sporla uğraşması için gerekli genetik yatkınlığın göstergesi olmaktadır. Tabii ki, sadece genetik testler, bir sporcunun belirli sporlarda başarılı olmak için garanti veremez, ancak o ya da bu sporda daha başarılı olmak için gerekli olan bireysel katılımsal yatkınlığı ortaya koymak adına gerekli bilimsel öngörüyü ortaya koyabilmektedir. Sporda üst düzey başarının teknik kapasite, antrenman, beslenme gibi birçok faktörün bileşkesi olduğu da unutulmamalıdır” diye konuştu.